Ünite II Ders_1 Maddenin Tanımı - Fiziksel ve Kimyasal Değişimler

Madde Nedir?

Arkadaşlar kimya, madde ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Bu yüzden maddenin tanımı da kimya biliminin ilgi alanına girer. Madde şu şekilde tanımlanabilir:

Madde: Kütlesi, hacmi, tanecikli yapısı ve eylemsizliği olan herşey maddedir. Tanımda geçen; kütle, hacim, eylemsizlik ve tanecikli yapı özellikleri bütün maddelerin ortak özellikleridir.

Şimdi, maddenin tanımında geçen bu ortak özellikleri kısaca incleyelim:

• Kütle: Değişmeyen madde miktarıdır. "m" harfi ile gösterilir, birimi gram (g) ve katlarıdır. Eşit kollu terazi ile ölçülür.
• Hacim: Maddenin boşlukta kapladığı yerdir. "V" harfi ile sembolize edilir, birimi m³ veya litre (L) ve katlarıdır. Düzgün cisimlerin hacimleri formüller ile düzgün bir şekli olmayan cisimlerin hacimleri de taşırma kapları ile hesaplanır.
• Eylemsizlik: Cisimlerin konumunu koruma isteğidir. Bir başka tanımla, hareket halindeki cisimlerin hareket etmeye devam etmek istemesi, duram cisimlerin de durmaya devam etmek istemesidir.
• Tanecikli yapı: Maddeler atom veya molekül denilen taneciklerden oluşur. (Aralarında kovalent bağ kurmuş olan atomalara molekül denir.)

Arkadaşlar, burada şuna dikkat etmek gerekir: Etrafımızda madde olmayan ne vardır? Enerji vardır tabi ki de... 

• Isı
• Işık
• Ses...

gibi şeyler birer enerjidir ve biz bunlara madde demiyoruz. Çünkü; maddelerde olması gereken kütle, hacim, eylemsizlik ve tanecikli yapı özellikleri yoktur. 

Fiziksel ve Kimyasal Değişimler

Arkadaşlar öncelikle şunu hatırlamak lazım:

• Fiziksel olay=fiziksel değişim=fiziksel tepkime=fiziksel reaksiyon 

bu ifadelerin hepsi eş anlamlıdır.

• Kimyasal olay=kimyasal değişim=kimyasal tepkime=kimyasal reaksiyon 

bu ifadelerin de hepsi eş anlamlıdır.

Fiziksel Olay

• Bir maddenin sadece dış görünüşünün değiştiği, tanecik yapısının aynı kaldığı olaylardır.
• Fiziksel olaylarda, fiziksel bağlar kopar ya da fiziksel bağlar oluşur.
• Bir fiziksel olayın tersi de fizikseldir.

Bazı önemli fiziksel tepkimeleri şöyle sıralayabiliriz:

• Bütün hal değişimleri, fiziksel olaylardır. (erime, kaynama, süblimleşme, kırağılaşma...)
• Karışımların oluşması da ayrışması da fizikseldir. (Damıtma, ayrımsal damıtma, süzme gibi olaylar...)
• Asitlerin, bazların, tuzların, alkollerin, şekerin suda çözünmesi fiziksel olaydır.
• Mağaralarda sarkıtların ve oluşumu bir çökelme tepkimesidir ve fizikseldir.
• Maddelerin kırılması, yırtılması gibi olaylar fizikseldir.
• Işığın kırılıp gökuşağı oluşumu; yağmurun, karın oluşması fizikseldir.
• Dinamolarda elektrik üretimi fizikseldir.
• Metallerin ve grafitin elektriği iletmesi fizikseldir.

:) Arkadaşlar, kimya öğretmeninizin sınıftan çıkıp çeketini değiştirip tekrar sınıfa girdiğini düşünün. Öğretmeninizdeki değişim fizikseldir; çünkü sadece görünüşü değişmiştir, özü hala aynı kimyacıdır.

Kimyasal Olay

• Bir maddenin iç yapısını, özünü değiştiren olaylar kimyasal tepkimlerdir.
• Kimyasal olaylarda kimyasal bağlar oluşur veya kopar.
• Kimyasal bir olayın tersi de kimyasaldır.

Bazı önemli kimyasal tepkimeleri şöyle sıralayabiliriz:

• Bütün yanma olayları kimyasaldır.
• Bileşiklerin oluşumu da ayrışması da kimyasaldır.
• Asit, baz ve tuz çözeltileri gibi iyonal çözeltilerin elektriği iletmesi kimyasaldır.
• Metallerin suda veya asitte çözünmesi kimyasaldır.
• Metallerin paslanması da bir çeşit yanma olayıdır ve kimyasaldır.
• Gümüşün kararması demek gümüşün paslanması demektir ve kimyasaldır.
• Canlılık olayları (besinlerin çürümesi, bozunması, fotosentez, solunum, yaprakların sararması...) kimyasaldır.
• Pillerde veya akülerde elektrik üretilmesi kimyasaldır.
• Harcın, betonun ve yağlı boyanın kuruması kimyasaldır.
• Atomların elektron alması veya vermesi, elektron ortaklaşması yapması kimyasaldır.

:) Arkadaşlar, kimya öğretmeninizin sınıftan çıktığını, yerine fizikçinin sınıfa girdiğini düşünün. Burdaki değişim kimyasal değişim olarak düşünün; çünkü kimyacının özü değişmiştir bambaşka biri gelmiştir. Kimyasal olaylarda, madde yepyeni bir maddeye dönüşür.

sonraki ders için tıklayınız